جرم اسيدپاشي و گذشت مرتكب

موسي رحيمي شنبه ۲۹ مرداد ۰۱ | ۱۸:۱۷ ۴۰ بازديد

در موضوعات حساس و بحث برانگيز مانند اسيدپاشي يا عفو قاتل، هيچ كاري از سوي رسانه ها شايسته و پسنديده نيست. نبايد گفت چرا رسانه ها اينقدر بر عفو اصرار داشتند. شايد اگر اين اصرارها نبود عده اي مي گفتند چرا رسانه ها كاري نمي كنند. نمونه اي از مورد اسيدپاشي

در صورت عدم اقدام رسانه اي در اين موارد، اين عدم اقدام مي تواند عاملي براي زير سوال بردن رسانه ها باشد.

با توجه به اظهارات مطرح شده در خصوص اعدام ريحانه جباري و اينكه توجه بيش از حد رسانه ها به موضوع باعث اصرار خانواده مقتول بر اجراي حكم قصاص شده است، معلوم نيست واقعا چنين اتفاقي رخ داده است يا خير. اين اظهارات يك فرض است; البته ممكن است چنين موضوعي اتفاق افتاده باشد.

اصرار رسانه ها بر بخشيدن ريحانه جباري، چه از روي انسانيت و بر اين اساس كه بخشش بهتر از انتقام و كشتن است يا به هر دليل ديگري، كار بدي نبود. البته ممكن است اين تاكيدات اين احساس را در والدين برانگيخته باشد كه "همه مي گويند ببخش. ببخشيد. انگار ما كار اشتباهي كرده ايم در حالي كه قرباني هستيم و عضوي از ما به ناحق و ظالمانه كشته شده است. مرتكب اشتباه نشدي، تو مدام ما را به بخشش فشار مي دهي، ما نمي خواهيم ببخشيم، ما هم حق داريم كه نبخشيم."

از نظر رواني ممكن است چنين اتفاقي افتاده باشد، اما در اين مورد نمي توانم، حتي اگر رسانه ها اغراق كرده باشند، اما رسانه ها اشتباه كردند. كار رسانه اي هميشه به خصوص در چنين شرايطي مي تواند نتايج خوب يا بد داشته باشد. مواقعي وجود دارد كه نمي توانيد همه را در رسانه ها راضي نگه داريد. بنابراين بهتر است با نظر گروهي كه اكثريت هستند يا به نوعي وزن بيشتري دارند و يا گروهي كه احساس مي كنيد حق دارند برويد. اگر افكار عمومي بسيج شده كه بهتر است اين خانم را ببخشند، در واقع رسانه ها نيز افكار عمومي را همراهي مي كنند. در اين مورد هم همينطور بود.

آخرين چيزي كه در مورد عفو ريحانه جباري ديدم درخواست آقاي شجريان بود. تاكنون ديده نشده كه شجريان در چنين مواردي دخالت كند. او كه يك شخصيت و چهره هنري محسوب مي شود، احساس كرد بهتر است ريحانه جباري را ببخشد. او اين درخواست را مطرح كرد، هرچند درخواستش پذيرفته نشد.

اما به هر حال در اين مواقع كه مي بينيم افكار عمومي به نوعي جهت گيري پيدا كرده است، بهتر است رسانه ها به اين سمت بروند تا يكديگر را تقويت كنند.

وقتي رسانه حرفي مي زند افكار عمومي هم شكل مي گيرد و باز اين شكل گيري افكار عمومي و وزن آن روي رسانه تاثير مي گذارد كه رسانه احساس مي كند كارش را خوب انجام مي دهد. اين روند متقابلاً تشديد مي شود و ممكن است نوعي اصرار بر اين موضوع از سوي رسانه ها وجود داشته باشد كه واكنش منفي اولياي دموكراسي را در پي داشته باشد، اما به نظر من در اينجا نمي توان رسانه ها را محكوم يا مقصر دانست و گفت چرا آنها خيلي اصرار كرد .

كار رسانه مي تواند به نتيجه مطلوب برسد و نتيجه منفي هم داشته باشد. رسانه ها در اينجا هدف بدي تعيين نكرده اند و نمي خواهند اتفاق ناعادلانه اي رخ دهد. فقط مي خواهد يك نوع فشار فكري و كلي ايجاد كند كه ممكن است به اين نتيجه برسد كه اگر به نتيجه برسد، اتفاق بدي نمي افتد.

در پاسخ به اين سوال كه نقش رسانه ها در برخورد با چنين موضوعاتي چيست و چگونه بايد عمل كنند، بايد گفت كه در برخي موضوعات از اين دست نوعي تناقض وجود دارد.

يعني گروهي نفع خواهند برد و گروهي ممكن است متضرر شوند. به ندرت پيش مي آيد كه در موضوعات حساس و جنجالي مانند اسيدپاشي يا عفو قاتل، انفعال رسانه اي مناسب و مطلوب باشد. نبايد گفت چرا رسانه ها اينقدر اصرار كردند.

شايد اگر اين اصرارها نبود عده اي مي گفتند چرا رسانه ها كاري نمي كنند. آيا نمي توانند روي اين موضوع كار كنند و خبر يا گزارش بنويسند؟ اگر كار مي كردند اين اتفاق نمي افتاد. بنابراين ما بايد اين جنبه را هم در نظر بگيريم، يعني نمي توانيم بگوييم رسانه ها در جاهايي اقدامي نمي كنند، چون همين عدم اقدام دوباره مي تواند عاملي براي زير سوال بردن رسانه ها باشد.

كار در اين زمينه آسان نيست، اما معيارهايي مانند معيار گروه بزرگتر يا معيار گروهي كه مي تواند به حقيقت نزديكتر باشد وجود دارد كه اگر رسانه ها تلاش مي كردند به نظر آنها برسند بهتر است. بهتر است رسانه ها در حوزه نظرات گروه هاي كوچكتر يا گروه هايي كه نظراتشان كمتر قابل حمايت مذهبي است، موضع متعادلي داشته باشند.

مشخص نيست واقعاً چه چيزي باعث رفتار والدين شده است. نمي خواهم اين احتمال را رد كنم كه اولياي دم متوفي رفتاري واكنشي داشته باشند و با لجاجت به اين نتيجه رسيده باشند كه قاتل بايد اعدام شود، اما اين موضوع مستلزم بررسي دقيق تري و نوعي گزارش تحقيقي است و نمي شود. خيلي راحت گفت كه اين تصميم بودساخته شده توسط خانواده مقتول سرسخت بوده است.