تعريف مهريه و انواع آن

موسي رحيمي دوشنبه ۲۴ مرداد ۰۱ | ۰۹:۳۶ ۴۱ بازديد

مهريه يا صدق در حقوق ايران مالي است كه مرد در زمان عقد به زن مي پردازد يا خودش قول مي دهد آن را بپردازد. مطالبه مهريه بستگي به شرايط در صورت وجود و كيفيت مقرر در قانون دارد. مهريه به زن تعلق مي گيرد و بر حسب مورد مهريه انواع مختلفي دارد كه بسته به نوع ازدواج و كيفيت آن متفاوت است.

مهريه كه در متون فقهي از آن به عنوان صدق ياد مي شود، اموالي است كه به موجب عقد نكاح در اختيار زن است و با چهار چيز اين مال قطعي و قابل مطالبه مي شود:

1 - نزديكي

2- فوت شوهر

3- ارتداد زوجه

4- فوت زن

بر اساس قانون (ماده 1087 قانون مدني) مرد مكلف به دادن مهريه به زن است. بنابراين سكوت طرفين در عقد نكاح و حتي توافق بر عدم استحقاق مهريه نمي تواند تكليف مرد را در اين زمينه برطرف كند. در نتيجه حق دريافت مهريه و الزام زوج به پرداخت آن از مهم ترين آثار عقد ازدواج است.

انواع مهريه:

مهراول مصامي:

اين نوع مهريه خاص و مورد توافق طرفين مي باشد لذا مقدار آن در زمان عقد ذكر مي شود. اگر در اين صورت مرد قبل از نزديكي زن خود را طلاق دهد، زن مستحق نصف مهريه است.

مهرالسنته:

اين مهريه زني است كه شوهرش طبق كتاب خدا و سنت پيامبر با او ازدواج كند. علت اينكه اين مبلغ را مهر سنت ناميده اند اين است كه پيامبر اين مقدار را مهريه همسران خود قرار داده است.

مهرالمحل:

همانطور كه بيشتر گفته شد، اگر در عقد دائم مهريه ذكر نشده باشد، عقد نكاح (بر خلاف نكاح موقت يا صيغه كه مهريه را باطل مي كند) در عقد نكاح دائم، در صورتي كه مهريه در عقد معين نشده باشد، صحيح است. عقد و نزديكي بين زن و شوهر اگر زن ببخشد مستحق مهريه يعني مهريه زنان متشابه و از درجه او است. در تعيين اين نوع مهريه، وضعيت زوجه از حيث شرافت، موقعيت اجتماعي و خانوادگي و ساير صفات و موقعيت ها تعيين مي شود. براي تعيين مهريه ايده آل، دادگاه خانواده كارشناس تعيين مي كند.

مهرالمتعه:

مطابق ماده 1093 قانون مدني، در صورتي كه در عقد نكاح دائم، مهريه ذكر نشده باشد و زوج قبل از نزديك شدن و تعيين مهر، زن خود را طلاق دهد، زن مستحق مهريه است. بنابراين اگر نكاح به نحوي فسخ شود، اين مهريه ثابت نيست و زن مستحق دريافت چيزي نيست.

عدم تعيين مهريه در نكاح دائم به عنوان وكالت و به زني كه مهريه او در عقدنامه ذكر نشده است وكالت مي گويند.

در مورد فوت زوج، اگر زوج قبل از دخول فوت كند و در ضمن عقد مهريه براي زوجين معين نشده باشد، زن مستحق چيزي نيست و اگر بعد از دخول فوت كند، زوجه مستحق چيزي نيست. اگر زوجه بعد از نزديكي بميرد مستحق نصف مهريه است. اگر مهريه در عقد معين نشده باشد و مرد بعد از نزديكي فوت كند، زن مستحق مهريه است.

حق مطالبه مهريه براي ذي نفع هميشه وجود خواهد داشت، حتي اگر زوجه در قيد حيات نباشد، به عبارت ديگر با حيات زوجه، حق مطالبه مهريه مانند هر حق مالي ديگري به ورثه او منتقل مي شود. از اين دو ورثه زوجه پس از فوت زوجه مي توانند مهريه ميت را از زوج مطالبه كنند.

ديون ناشي از مهريه يكي از ديون است و حتي در صورت تعدد ديون زوجين يا حتي اگر با هم فوت كنند، پرداخت مهريه زوجه بر ساير ديون مقدم است.

علاوه بر مطالبه مهريه، زن مي تواند قبل يا بعد از دادخواست توقيف اموال شوهر و يا به لحاظ حقوقي درخواست صدور قرار تأمين كند و در مدت كوتاهي مي تواند از شوهر خود توقيف كند. مال و جلوگيري از تصرف افراد ديگر با جلوگيري از انتقال آن مال توسط شوهر به ديگري.